گروه فلسفه فقه و حقوق
اين گروه عهده دار تحقيق و مطالعه فقه و حقوق با نگاه بيرونى است و به پرسشهايى كه در زمينه روش، مبانى، منابع، اهداف و... علم فقه و حقوق اسلامى مطرح مىشود، پاسخ مى دهد.
قلمرو پژوهشى
الف) مطالعه و تحقيق در زمينه كليه مسائل چالش برانگيز در سطح جامعه كه جنبه فلسفه فقهى دارند، به ويژه مسائل زيربنايى در زمينه حكومت دينى در قلمرو گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامى قرار دارد.
ب) تبيين، ردّ و اثبات مسائلی از علوم مرتبط با فقه (كلام، حقوق، اخلاق و...)، از منظر تأثيرگذارى آن علوم بر فقه، در قلمرو اين گروه قرار دارد.
ج) با توجّه به ضرورت بحث از فلسفۀ برخى احكام از يك سو و عدم وجود گروه پژوهشى مستقل در پژوهشكده، در اینباره، مسائل مربوط به فلسفه احكام، در قلمرو اين گروه قرار دارد.
د) تحقيق و پژوهش درباره فلسفه علم به صورت مستقل در قلمرو اين گروه قرار ندارد ولى مطالعه، مشاوره، برگزارى نشست علمى به منظور كسب آگاهى كلان از محورهاى اصلى آن و انطباق آن بر فقه و حقوق اسلامى در قلمرو اين گروه قرار مىگيرد.
اداره پژوهش
رئیس اداره پژوهش: رسول نادری
کارشناس امور پژوهشی: حسن غفاری
گروه فلسفه فقه و حقوق
مدیر: سید محمدرضی آصف آگاه
اعضای هیئت علمی: سعید ضیائیفر، حسنعلی علیاکبریان، سیدمحمدرضی آصف آگاه(اشکوری)
محقق رسمی: رسول نادری
گروه فلسفه فقه و حقوق
1. مجموعه گفتگوهای روشهای بهرهگیری از اهداف دین در اجتهاد/ به کوشش سعید ضیائیفر
2. مجموعه گفتگوهای مبانی انسان شناختی علم فقه/ به کوشش سعید ضیائیفر
3. مجموعه مقالات و نشستهای جایگاه مبنای کرامت انسان در استنباط/ به کوشش اسماعیل آقابابایی
4. تاثير انديشه اخباري بر فقه اماميه/ رسول نادری
5. ساختار مطلوب علم فقه/ سید محمد رضی آصف آگاه
6. تعامل فقه وعلوم دیگردر موضوع شناسی فقهی /حجتالله بیات
7. مرتبه سنجی حرمت کذب در مقایسه با سایر احکام/عبدالله جوان
8. نظام مسائل و اولویت گذاری پژوهشی فقه هنر/محمد علی حیدری
9. روش شناسی علم فقه؛روش کلان نگر، روش نظام مند/مجتبی الهی خراسانی
10. قلمرو فقه/رسول نادری
11. تأثیر شؤون معصوم بر فقه/ سید محمد رضی آصفآگاه
12. نظام موضوعات، اولویتها و اهداف پژوهش در فقه بازیهای رایانهای/ محمد علی خادمی کوشا
13. روششناسی و ظرفیت شناسی فقه امامیه در حقوق بینالملل/ جمعی از نویسندگان
14. مجموعه نشستها و گفتگوهای توسعه فقه پس از انقلاب اسلامی، ارزیابی، بایستهها و نقشه راه/به کوشش محمد رشیدزاده
15. اقتضای عدالت توزیعی در اختصاص بودجه و امتیازات حکومتی/حسنعلی علی اکبریان
16. تأثیر صفات الهی بر استنباط فقهی/سعید ضیائیفر
17. ساختار فقه معلولیت/غلامحسین حیدری
18. فلسفه فقه قانونگذاری/حسنعلی علی اکبریان
آثار در دست نشر
1. ساختار علم فقه/سید محمد رضی آصف آگاه
2. مجموعه مقالات و نشستهای حجیت و کارآمدی/به کوشش حسنعلی علی اکبریان
3. ترجمه عربی فقه، حقوق و جامعه(مجموعه مقالات ناظر به گفتگو با اساتید حوزه و دانشگاه)/ مترجم؛ رعد حجاج
4. مجموعه گفتگوهای تاثیر شرایط اجتماعی در اجتهاد/ به کوشش حسنعلی علی اکبریان/ عبدالله جوان/منصور میراحمدیزاده
5. مجموعه نشستهای فلسفه فقه/ به کوشش سعید ضیائیفر
6. مجموعه نشستهای فقه و قانونگذاری/به کوشش مهدی قاسمی
کلان برنامه ها
1. کلان برنامه فلسفه دانش فقه با تأکید بر روش، مبانی و ساختار
الف) اهداف:
1. تقویت، رشد و توانمندسازی کمی و کیفی علم فقه.
2. بسترسازی برای طرح مطالعات فلسفه فقه در سطح حوزه، دانشگاه و بین المللی.
ب) تبیین ¬برنامه:
در راستای رشد و توانمندسازی کمی و کیفی علم فقه، این کلان برنامه طراحی شد. این کلان¬برنامه اولا متمرکز بر فلسفه دانش فقه است، نه فلسفه دانش حقوق و ثانیا از میان عناوین 14 گانه فلسفه علم فقه (تعریف، قلمرو، ادله، مبادی، منابع، مبانی، روش، رویکرد، علوم مرتبط و...) بیشتر متمرکز بر سه مبحث ساختارعلم فقه، روش تحقیق و روش¬شناسی علم فقه و مبانی علم فقه است.
وجه انتخاب این سه محور عبارتند از: 1. اثرگذاری سه بحث روش، مبانی و ساختار؛ 2. اهمیت این سه مسأله؛ 3. نیروی انسانی موجود در گروه، به¬ویژه هیئت علمی.
این کلان¬برنامه با همکاری بین گروهی -در سه سطح درون مرکزی، ملی و بین المللی- و بین¬رشته¬ای انجام می¬شود.
در مطالعات فلسفه فقه ضعف¬هایی همانند: 1. کمی رشد مطالعات فلسفه فقه؛ 2. فقدان فلسفه فقه¬معاصر؛ 3. کاستی محتوای علم فقه در مواجهه با نیازهای معاصر؛ 4. ضعف توان محققان دانش فقه در حل مسائل مستحدثه؛ 5. فقدان مسأله محوری و کاربردی سازی دانش فقه.
با وجود چنین ضعف¬هایی نیاز است مطالعات فلسفه فقه به ویژه در حوزه روش، مبانی و ساختار ارتقا یابد تا انشالله منتهی به رشد و توسعه مطالعات درجه دوم علم فقه و نیز ارتقای توان محققان این دانش شود. روشن است که با بررسی و تبیین فلسفه فقهی، آسیب¬شناسی و ظرفیت¬شناسی روش¬ها، رویکردها، مبانی و ساختارهای فقهی در حوزه مطالعات فلسفه فقه می¬توان به توسعه و تقویت دانش فقه کمک کرد.
ج) دستاوردها:
1. طرح¬های پژوهشی در روش شناسی علم فقه، مبانی کلامی اجتهاد، ساختار و نظام مسائل، فلسفه فقه¬های معاصر؛
2. مقالات علمی در حوزه های بالا؛
3. همایش بین المللی فلسفه فقه های معاصر؛
4. کرسی¬های تخصصی و ترویجی در حوزه فلسفه فقه؛
5. نشریه بین المللی فلسفة الفقه به زبان عربی؛
6. نشست¬های علمی در فلسفه فقه معاصر، روش، مبانی و ساختار؛
7. درس¬گفتار و درسنامه فلسفه فقه قانون گذاری، مبانی کلامی اجتهاد، ساختار علم فقه و..؛
8. اصطلاحنامه و فرهنگنامه فلسفه فقه؛
9. مدل سازی و الگوریتم اجتهاد و تبدیل فتوا به قانون؛
10. برگزاری کارگاه¬های در حوزه کاربردی سازی، روش، فلسفه فقه و.. .