گروه مسائل فقهی و حقوقی
اين گروه عهدهدار بررسى موضوعات خاص فقهى و حقوقى است كه در سطح كلان در جامعه و نظام اسلامى ايران مطرح و چالش برانگيز باشد.
قلمرو پژوهشى
الف) مسائل مطرح در تمامی حوزه هاى حقوق اعم از حقوق عمومى، خصوصى، جزایی، داخلى‌و بين الملل كه در چارچوب اهداف پژوهشكده بوده و به مباحث خاص فقهى (در مقابل مباحث فلسفه فقهى)ارتباط داشته باشد، داخل در قلمرو اين گروه است.
ب) بخشى از مباحث حقوق اساسى كه مربوط به علوم سياسى است و مستقيماً با استنباط احكام يا نظريه هاى فقهى ارتباط ندارد از قلمرو اين گروه خارج است.
جنبه هاى كلى و فلسفى مباحث حقوق بشر از قلمرو اين گروه خارج است ولى مصاديق خاص مباحث حقوق بشرى، مانند احكام مرتد، جنبه هاى فقهى مباحث آزادى، روابط مردم و حكومت و... در قلمرو گروه ياد شده قرار دارد.
اداره پژوهش
رئیس اداره پژوهش: رسول نادری
کارشناس امور پژوهشی: محمد مهدی خوشک دامن
گروه مسائل فقهى و حقوقى
مدیر: اسماعیل آقابابایی بنی
اعضای هیئت علمی: اسماعیل آقابابایی، مهدی فیروزی، سیفالله صرامی
طرح‌های پژوهشی در دست انجام
گروه مسایل فقهی و حقوقی
1. معیارها و مبانی تشخیص حرج در سقط درمانی/اسماعیل آقابابایی
2. فقه آستانه های مقدس، موضوع شناسی ومبانی/ سیفالله صرامی
3. مسئوليت مدنی ناشی از حوادث وسائط نقليه/جمعی از نویسندگان
4. ضمانت از دین آینده/ محمد صالحی مازندرانی
5. بررسی فقهی معاشرت به معروف در روابط زن و شوهر/ امیر رحمانی
6. باز نمایی چهره و نقش معصومین و شخصیت‌های مقدس/محمد عشایری
7. بررسی فقهی حفظ نظام جمهوری اسلامی/ سید ضیاء مرتضوی
8. بررسی فقهی اقدامات صوری بانکها در شرعی سازی اعطای تسهیلات و سپرده‌گذاری/ سید عباس موسویان، حسین کفشگر
9. بررسی فقهی و حقوقی حقوق نسل‌های‌آینده/ مهدی فیروزی
10. بررسی موضوعات مستحدثه فقهی در مورد دروغ/ سید مصطفی سجادی
11. بررسی حکم فقهی فریب و مصادیق مشابه آن / محمد مهدی محب الرحمان
12. بررسی فقهی حقوقی مشاوره خانواده / فرج الله هدایت‌نیا
13. تولید محتوای کتاب جایگاه حق بر توسعه در تحقق حقوق بشر؛ دسترسی به عدالت؛ بررسی از منظر نظام بین‌الملل حقوق بشر و آموزه‌های اسلامی/مهدی فیروزی
14. بانک اطلاعات و اسناد موجود فقه هنر / با همکاری پژوهشکده اطلاعات و مدارک
15. سلسله هم‌اندیشی‌های بررسی فقهی حقوقی خلق پول/ به کوشش حسین کفشگر
16. مجموعه نشست و گفتگوهای بررسی فقهی حضور بانوان در ورزشگاه ها/به کوشش محمد سجادی امین
17. مجموعه مصاحبه ها، هم اندیشی‌ها و نشست‌های علمی فقه هنر/به کوشش محمد شیخ الاسلامی
18. تحلیل فقهی تعاملات مالی بازی‌های رایانه‌ای/محمدعلی خادمی کوشا
19. مجموعه گفتگوهای تعاملات مالی در بازی‌های رایانه‌ای/به کوشش محمدعلی خادمی کوشا
20. سلسله نشست‌های فقه و حقوق بشر / به کوشش مهدی فیروزی
21. بررسی فقهی حقوقی مسئولیت دولت در تحقق حق بر تأمین اجتماعی / مهدی فیروزی
22. مقاله ظرفیت شناسی فقه امامیه در حقو بین الملل / مهدی فیروزی
23. بررسی فقهی حقوقی جرایم بورس / اسماعیل آقابابائی
آثار در دست نشر
1. سلسله نشست‌های فقه هنر/به کوشش: اسماعیل آقابابائی‌بنی
2. سلسله نشست‌های فقه و حقوق بشر / به کوشش مهدی فیروزی
کلان برنامه ها
1. کلان برنامه تعامل فقه و حقوق در قانونگذاری(در چرخه حکمرانی اسلامی)
الف ) اهداف:
1) بررسی الزامات و مشکلات تبدیل فقه به قانون
2 ) بیان مشکلات ناشی از اجرای قانون
3) توجه به الزامات قانون گذاری از بعد بین المللی
4) برآورده ساختن «امتداد مسئله محوری در چرخه حکمرانی کشور به عنوان راهبرد کلان برنامه پنج ساله».
ب) تبیین برنامه:
هدف مهم این کلان برنامه، راهکارهای عملیاتی سازی فقه در قالب مواد قانونی یا مباحث نظری نا ظر به قانون گذاری در چرخه حکمرانی اسلامی است با این حال در مباحث حقوقی نگاه به مقررات به ویژه مقررات کیفری، از زوایا متفاوت اهمیت دارد مانند: الزامات ناشی از تعهدات بین المللی، عرف های بین المللی و قواعد شکل گرفته در حقوق بین الملل که به نوعی ارتباط و سازگاری یا ناسازگاری آن با فقه نیاز به تبیین دارد، قواعد بین المللی حاکم بر روابط اجتماعی اعم از روابط داخلی و فراملی، سوابق و زمینه های قانون در اسناد بین المللی، کنوانسیون های بین المللی مرتبط با قانون، ارزش مورد حمایت قانون، مخاطبان قانون، ضمانت اجراهای قانون اعم از مدنی و کیفری، ارتباط قانون با فقه با توجه به اختلاف مبانی و آرا در فقه، نوع ضمانت اجراها و گاه کیفرهای در نظر گرفته شده و...
از این رو در این کلان برنامه تلاش می شود در هر یک از موضوعاتی که برای تحقیق و بررسی در نظر گرفته می شود، ابتدا مشکل از ابعاد فقهی، حقوقی و به خصوص تعهدات و الزامات بین المللی بیان گردد؛ سپس در قالب فقهی و حقوقی به دقت بررسی و در نهایت در قالب یک یا چند ماده قانونی یا با توصیه به تدوین یا اصلاح قانون، یافته های تحقیق ارائه شود تا بدین ترتیب زمینه بهره گیری از یافته ها در تدوین قانون و تحقق حکمرانی فراهم آید. در تحقیقات پرداختن به بعد فقهی مسائل و ارائه راهکار فقهی اهمیت به سزایی دارد و مسائل حقوقی صرف، موضوع تحقیقات این کلان برنامه نیست.
ج) دستاوردها:
1- طرح های پژوهشی: تعدادی از پژوهش های پیش بینی شده عبارت اند از: معاشرت به معروف در روابط زن و شوهر /اقدامات صوری بانکها /معیارها و مبانی حرج در سقط جنین درمانی / مسئوليت مدنی ناشی از حوادث وسایل نقليه /بررسي حكم فقهي فریب و مصادیق مشابه آن / مسائل آستانه های مقدس /بازنمایی چهره و نقش معصومین و شخصیت های مقدس/بررسی فقهی تعاملات مالی در بازی های رایانه ای/ جایگاه حق بر توسعه در تحقق حقوق بشر و دسترسی به عدالت/بررسی فقهی حقوقی تعهد دولت در تحقق حق بر تأمین اجتماعی .
2- مقالات علمی: پیش بینی می شود حدود 30 مقاله به صورت مستخرج از طرح های پژوهشی یا مستقل به انجام رسد.
3- کرسی های ترویجی و تخصصی: علاوه بر این که محتوای برخی کتاب ها سلسله نشست های علمی یا کرسی های ترویجی است، برخی موضوعات نیز نشست مستقل را می طلبد که در مجموع حدود 20 نشست علمی یا کرسی ترویجی پیش بینی می گردد.
4- نشریه: برخی از مقالات مجله فقه توسط محققان و اعضای هیات علمی گروه تامین می گردد.
5- درس گفتار: 12 درس گفتار برای طرح های پژوهشی ذکر شده پیش بینی می گردد.
مجلات
1. فصلنامه علمی پژوهشی فقه