دانش‏هاى حوزوى در فضاى تعاملى سازنده میان پژوهش و آموزش سربر آورده‏ اند. سرچشمه‏ هاى مطالعات حوزه را در تلاش‏ هایى باید جست‏وجو نمود که به شکل‏ گیرى سنّت دیرین ولى سرزنده پژوهش و آموزش در حوزه انجامیده است.
اکنون که هم مجال پژوهش فراخ‏تر و گسترده‏ تر و هم اندیشه‏ هاى مکتب‏ هاى رقیب فربه‏تر و پرتراکم ‏تر شده است جاى دارد که حوزه‏ هاى پرافتخار علمیّه با بهره‏ گیرى از این دو مزیّتِ دیرینه ـ که بیش از هزار سال در کنار هم زیسته‏ اند ـ پیش ‏آهنگى تاریخى خود را در مطالعات علمى امتداد بخشند. البته در کنار ارج نهادن به این تاریخ پرجذبه، بازخوانى وضعیت گذشته و ارزیابى وضعیت کنونى پژوهش و آموزش، یک ضرورتِ اجتناب ‏ناپذیر است. از این بازخوانى و ارزیابى این نکته مهم به دست مى ‏آید که پژوهش اگرچه همواره درکنار آموزش زیسته و هرگز از حرکت باز نایستاده است، اما بیش از آن‏که پیشگام باشد به تابعى براى آموزش بدل شده است.
دنباله‏ رو کردن پژوهش براى آموزش ـ به ‏ویژه در سده اخیر ـ از توانایى‏ هاى آن جهت نوآورى کاسته است و در نتیجه، پژوهش بیش از آن‏که به نیازهاى زمان پاسخ گوید، انبوهى از شروح و تعلیقه‏ هایى را گرد آورده است که از زوایاى گوناگون به متون آموزشى نگریسته ‏اند.اگر پژوهش را اصل و پیشگام سازیم، علاوه بر این‏که آموزش از فرتوتى و کهولت رهیده و به فرایندى جذاب و پاسخ‏گو به نیازهاى فزاینده بدل می ى‏شود، پژوهش نیز آزادانه پاى در عرصه اندیشه‏ سازى مى‏نهد و در عین حال بهره‏ هاى روشن و انگیزه‏ بخش خود را در عرصه تلاش‏ هاى آموزشى به محک می گذارد.اکنون که فقه پنجه در پنجه موضوعات پیچیده زمان افکنده است برقرار نبودن تعامل مناسب میان پژوهش و آموزش، به داستانى دردآورتر و شکننده‏ تر بدل شده است. بدین سان فلسفه شکل‏ گیرى «پژوهشکده فقه و حقوق»آشکار می گردد. این پژوهشکده در راستاى اهمیت ‏دهى واصالت ‏بخشى به پژوهش، اهداف زیر را پى مى‏گیرد:
1. تبیین و تنقیح مبانى، اهداف و منابع فقه و حقوق اسلام؛
2. نشر و گسترش دانش فقهى و فقهى ـ حقوقى اسلام به ویژه در مباحث نوپیدا و مستحدثه؛
3. روش مندسازى تحقیق و مجهّز نمودن آن به ابزارهاى کارامد و ساز و کارهاى پاسخ‏گو؛
4. تعریف و تنظیم جایگاه پژوهش و تلاش در جهت پیش‏گام سازى آن، به ‏ویژه در موضوعات جدید؛
5 . ایجاد تسهیلات علمى و عملى براى پژوهش و پژوهشگران.
یکى از موضوعاتى که بر اساس اهداف یاد شده در دستور کار این پژوهشکده قرار گرفته موضوع «نقش تقیه در استنباط»است. نقش و حضور عنصر«تقیه»در استنباط بر آشنایان به فقه به‏ خوبى قابل درک و تصدیق می باشد. جالب این‏که ردّ پاى این حضور را می ‏توان تقریبا در گستره وسیع تمام دوره ‏هاى مختلف فقه مشاهده کرد. با این وصف باید اذعان نمود که هم‏پاى این جایگاه مهمّ و تأثیرگذار، ابعاد و زوایاى تاریخى و اصولى آن به صورت مشخص و در فضایى محققانه مورد تحقیق قرار نگرفته و تنها چند کتاب محدود در این عرصه به رشته تحریر در آمده است.
در کتاب حاضر که به همت و کوشش فاضل ارجمند جناب حجة‏الاسلام آقاى نعمت‏ اللّه‏ صفرى فراهم آمده سعى شده است جایگاه و نقش عنصر تقیه در استنباط احکام فقهى با دیدى نقّادانه و ژرف ‏نگر بررسى گردد و به بسیارى ازپرسش‏ هاى مطرح در زمینه تقیه در فقه شیعه، پاسخ داده شود. ضمن سپاس از تلاش نویسنده و پژوهش‏گر گرامى این کتاب، امیدواریم که این اثر مورد استفاده اهل تحقیق واقع شود.

و من شکر فانما یشکر لنفسه (نمل، آیه 40)
بسم الله الرحمن الرحیم
نوشته حاضر که در طول سه سال فراهم آمده است نه حاصل تلاش فردى این‏جانب بلکه محصول زحمات فضلاى گران‏مایه و بزرگوارى است که شاید ذکر نام بعضى از آن‏ها در این‏جا براى آن بزرگواران نوعى منقصت به‏شمار آید. امّا به جهت انجام وظیفه و نیز با تقبل مسئولیت همه کاستی هاى نوشته از سوى خود و انتصاب حُسن ‏هاى احتمالى به آن بزرگواران، از افراد ذیل کمال تشکّر را می ‏نمایم:
آیة‏الله محمد هادى معرفت، حجج ‏اسلام آقایان: محمد حسن نجفى، مهدى مهریزى، دکتر کاظم قاضى‏ زاده، احمد مبلغى،  علیرضا آل‏بویه، دکتر محمدعلى رضائى اصفهانى، محمدکاظم رحمان‏ ستایش، سعید ضیائى‏ فر، محمدعلى سلطانى، رضا اسلامى، علیرضا شالباف، ابراهیم شفیعى سروستانى و محمد رضایى مشهدى.
همچنین تشکر ویژه خود را از جهت طاقت‏ فرساى دو فاضل گرامى آقایان محمدمهدى زمانى و اسماعیل آقابابائى (ویراستار محترم) ابراز مى دارم. از عوامل اجرایى واحدهاى مختلف دفتر تبلیغات اسلامى هم‏چون پژوهشکده فقه و حقوق، واحد نشر، انتشارات و چاپخانه نیز کمال تشکّر را دارم.
در پایان لازم مى‏دانم از همسر گرامى ‏ام که بدون فداکارى او امکان تهیه این اثر فراهم نمى‏ گشت، سپاس ویژه داشته باشم. امید است تلاش‏ هاى این‏جانب و همه آن بزرگواران مقبول درگاه احدیت واقع شود.